Archieven

 

Uw zoekacties: Wapenalbum van familiewapens Bommelerwaard, 1300-1850

3115 Archief van het gemeentebestuur van Poederoijen, 1811 - 1955

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. De gemeente
2. Naam, vlag en wapen
3. Zelfstandigheid en samenvoeging
4. De gemeentelijke organisatie
5. Het Manhuisfonds
6. Archief
3115 Archief van het gemeentebestuur van Poederoijen, 1811 - 1955
Inleiding
6.
Archief
Bij een brand in het huis van de heer van Poederoijen op 3 augustus 1833 blijkt een groot deel van het archief verloren te zijn gegaan. Bij het herenhuis te Poederoijen, gelegen aan de oostzijde juist buiten het dorp, was aan een zekere P.C. Oliviers vergunning verleend om een fabriek te vestigen voor de vervaardiging van brandewijn uit aardappelen. 28) Op 5 augustus 1833 berichtte de burgemeester aan de districtscommissaris, dat ’in de branderij volgens bekomen inform(atie) door bersting van een ketel brand is ontstaan, (...), dat daarbij het archief van de gemeente voor zoo veel hetzelven zich aldaar bevondt, mede is verbrand’. 29) Dat in het gemeenteverslag van 1851 en latere gemeenteverslagen als jaar van de brand 1834 werd opgegeven, moet op een misverstand berusten. 30) Ook een deel van de registers van de burgerlijke stand ging verloren, maar aangezien deze akten altijd in tweevoud worden opgemaakt, heeft men van de arrondissementsrechtbank afschriften van de duplicaten ontvangen. Het bleek echter dat enkele jaargangen van de registers ook daar niet voorhanden waren. Van deze duplicaten, die later in het Rijksarchief in de provincie terecht zijn gekomen, ontbreken ook nu nog de betreffende jaargangen (zie de opmerkingen in de inventaris bij de registers van de burgerlijke stand).
Waar de archieven vervolgens geborgen zijn, is niet duidelijk, maar op 25 april 1864 woedde er opnieuw een brand, waarbij zeven huizen in het centrum van Poederoijen in een half uur in de as werden gelegd. In een van die huizen, namelijk dat van A. van der Ven, werden de vergaderingen van de gemeenteraad gehouden, was de secretarie gevestigd en was ook het grootste gedeelte van het archief ondergebracht. Daarbij gingen de meeste archieven van voor 1850 verloren. De registers van de burgerlijke stand bleven echter ditmaal bewaard. Kadastrale registers en kaarten werden op dat moment in het juist nieuw gebouwde gemeentehuis te Brakel bewaard. 31)
Na 1864 werd opnieuw een lokaal gehuurd bij A. van der Ven te Poederoijen voor het houden van de raadsvergadering in zijn kennelijk herbouwde huis. Het kon niet worden achterhaald of het archief van de gemeente ook op die plaats werd bewaard. Mogelijk werd het bewaard in het gemeentehuis te Brakel, omdat de burgemeester, tevens secretaris, ook burgemeester en secretaris van Brakel was. In 1931 blijken de archieven van Poederoijen in elk geval te zijn ondergebracht op de zolder van het gemeentehuis van Brakel, behalve de registers van de burgerlijke stand, die in het huis van de ambtenaar van de burgerlijke stand te Aalst worden bewaard. 32) Tijdens de tweede wereldoorlog is het archief tijdelijk ondergebracht in de kelders van het Spijker, een bijgebouw van het vroegere kasteel Brakel, 33) later in de kelders van het slot Loevestein. Na de oorlog werd het terugverhuisd naar de zolder van het gemeentehuis. In 1948 werd door de gemeente Brakel onder het toenmalige gemeentehuis een brandvrije, maar allerminst vochtvrije kelder aangebracht. 34) In 1960 werd het archief overgebracht naar de kelder van het nieuwe gemeentehuis te Brakel 35), van waaruit het in 1994 naar de centrale archiefbewaarplaats van het Streekarchief Bommelerwaard werd overgebracht.
Zoals boven beschreven is een groot deel van het archief van de gemeente voor 1850 verloren gegaan, inclusief het merendeel van het archief van de voormalige gemeente Aalst (1811-1817). Vanaf 1850 was de burgemeester van Poederoijen ook steeds burgemeester van Brakel en soms ook van Zuilichem. Dit had tot gevolg dat de stukken van de verschillende gemeenten niet altijd zorgvuldig gescheiden werden gehouden. Het archief van de gemeente Zuilichem was al geïnventariseerd bij het begin van de huidige inventarisatie, 36) dat van de gemeente Brakel werd tegelijkertijd geïnventariseerd. 37) Een andere vermenging vond plaats met de archieven van de dorpspolders Aalst en Poederoijen, vanwege de gebrekkige afbakening van de competenties van gemeenten en dorpspolders. De beide archieven van de dorpspolders waren echter al geïnventariseerd 38), zodat redelijkerwijs mocht worden verondersteld dat de stukken die in het archief van de gemeente thuis horen, daarnaar nu ook zouden zijn overgebracht. Verder zijn ook uit particuliere collecties nog stukken, die tot het archief behoorden, teruggebracht. 39) Toch ontbreken in het archief nog stukken van na de boven genoemde branden, waarvan mag worden aangenomen dat ze er zijn geweest en die niet zijn aangetroffen. Tot de belangrijkste van die stukken behoren de besluiten van het college van burgemeester en wethouders uit de periode 1950-1955. Een verklaring voor deze lacune is niet voorhanden.
7. Inventarisatie
Noten
1. J.J.A. Buylinckx, De bevolking van de Bommelerwaard in 1810. In: Tussen de Voorn en Loevestein XXXI (1995), nr.90, p. 1-8.
2. S. Dumont en M. Kleijnen, Van wege den koning, Zaltbommel 1992.
3. Inventarisnummer 3115/631.
4. Inventarisnummer 3115/637.
5. Archief gemeente Brakel 1811-1955, inventarisnummer 3116/664.
6. Inventarisnummer 3115/1, vergaderingen van 26-5-1820 en van 30-6-1821.
7. Archief gemeente Brakel 1811-1955, inventarisnummer 3116/1462. Division territoriale du département des Bouches du Rhin, 4 augustus 1811, aanwezig in de bibliotheek van het Streekarchief Br-946.
8. Staatsblad 1814, no. 84.
9. Inventarisnummer 3115/1, vergadering van 30-6-1821.
10. Inventarisnummer 3115/4, vergadering van 29-4-1846.
11. Archief gemeente Zuilichem 1811-1955, inventarisnummer 3008/76 en Archief gemeente Brakel 1811-1955, inventarisnummer 3116/12.
12. Inventarisnummer 3115/630.
13. Inventarisnummer 3115/4, vergadering van 9-4-1852.
14. Inventarisnummer 3115/9, vergadering van 19-8-1925.
15. Inventarisnummer 3115/1964. N.A.H. Greve, Ruilverkavelingen. In: H.P. de Bruin (red.), Het Gelders rivierengebied uit zijn isolement, Tiel 1988.
16. Inventarisnummer 3115/634.
17. Id.
18. Staatsblad 1814, no. 46.
19. Reglement voor het platteland van de provincie Gelderland, benevens de verdeling in hoofdschout-ambten en schout-ambten, Arnhem 1817.
20. Id.
21. Reglement op het bestuur ten plattenlande van de provincie Gelderland, Arnhem 1825.
22. Staatsblad, 29 juni 1851, no. 85.
23. Verordeningenblad voor het bezette Nederlandsche gebied, 3 maart 1941.
24. Inventarisnummer 3115/650.
25. Inventarisnummer 3115/2342.
26. Id.
27. J. den Draak, Gebundelde inventarissen van het archief van de heren van Rossum als beheerders van de geestelijke goederen in de heerlijkheid Rossum en het archief van het Manhuisfonds te Rossum. Arnhem, 1979.
28. R.H.C. van Maanen, Industriële activiteit te Poederoijen. In: Tussen de Voorn en Loevestein XXXIII (1997), nr. 97, p. 13-20.
29. Inventarisnummer 3115/434.
30. Inventarisnummer 3115/46.
31. Inventarisnummer 3115/440.
32. Inventarisnummer 3115/549.
33. Archief van de gemeente Brakel 1811-1955, inventarisnummer 3115/724.
34. Archief van de gemeente Brakel 1811-1955, inventarisnummer 3115/725.
35. S.M. Dumont, In: T. de Roos en J. de Roos (red.), Gemeentehuizen in Gelderland, Groningen 1995, p. 52-55.
36. J.J.A. Buylinckx, Inventaris van de archieven van de gemeenten Zuilichem, Nieuwaal en Aalst 1810-1811, Zuilichem en Nieuwaal 1811-1817 en Zuilichem 1818-1955, Zaltbommel 1996.
37. M.P.M. Kleijnen, Inventaris van de archieven van de gemeenten Brakel, Poederoijen, Munnikenland en Loevestein 1810-1811 en Brakel 1811-1955, Zaltbommel 1998.
38. R.A.D. Renting, Plaatsingslijst van het archief van de dorpspolder Aalst, 1547-1954. A.G. Gort, Archieven van het Polderdistrict beneden de Meidijk en de inliggende dorpspolders 1838-1968, Zaltbommel 1995.
39. Stukken uit de nalatenschap van de vroegere gemeente-ontvanger G. van Os (inventarisnummers 3115/1359 en 3115/1367) en stukken uit de bij het Streekarchief berustende collectie De Hoop (inventarisnummer 3115/2237).
40. Inventarisnummer 3115/459.
Bijlage: Lijsten van bestuurders en functionarissen
1. Burgermeesters
2. Wethouders
3. Raadsleden
4. Ontvangers
5. Secretarissen
Noten bij de bijlage

Kenmerken

Status toegang:
Toegang met onbewerkte aanvulling
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Onbeperkt
Omvang in meters:
45,50