Archieven

De Maatschappij tot Nut van het Algemeen werd opgericht in 1784 en stelde zich ten doel de 'bevordering van het verstandelijke, zedelijke en maatschappelijke welzijn van het volk zonder te treden in geschillen betreffende godsdienst of politiek'. 1) Middelen om dit doel te bereiken waren onder andere het stichten en instandhouden van scholen, spaarkassen, ziekenfondsen, volksbibliotheken of leesinrichtingen, het uitgeven en verspreiden van boeken, het belonen van edelmoedige daden met medailles of getuigeschriften en het organiseren van lezingen, voordrachten, toneelvoorstellingen, etc.

Het Departement Zaltbommel werd opgericht in 1818 en opgeheven in 1976. Door het Departement werden enkele organisaties opgericht. Voor zover er stukken van bewaard zijn gebleven zijn ze in deze inventaris beschreven als gedeponeerde archieven.

Helaas is er geen sprake geweest van een centraal bewaard archief van de afdeling Zaltbommel van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. De in deze inventaris beschreven stukken kreeg het Streekarchief Bommelerwaard in gedeelten:
- In 1986 schonk mevr. C. Frankenhuis-van Scheijen te Zaltbommel stukken over de Nutskleuterschool
- In 1988-1995 droeg van het Maarten van Rossummuseum (tegenwoordig Stadskasteel Zaltbommel) te Zaltbommel stukken over
- In 2011 schonk de familie Metz uit Zaltbommel een serie programma-overzichten.
- In 2012 kreeg het Streekarchief Bommelerwaard een aanvulling met financiële stukken over de jaren 1950 - 1967. Deze stukken waren door de laatste penningmeester Nol van Hattum in bewaring gegeven in de bewaarplaats van het Weeshuis te Zaltbommel. In maart 2012 heeft de heer Luuk van Kuilenburg de stukken via het Stadskasteel Zaltbommel (die de stukken raadpleegde voor een onderzoek naar de schilderingen in het oude Nutsgebouw) geschonken aan het Streekarchief Bommelerwaard.

De omvang van het archief bedraagt 2 m. Er zijn geen beperkende bepalingen gesteld aan de openbaarheid van de stukken.

J. Buylinckx, 1995, aangevuld 2005,
S.E.M. van Doornmalen 2011, 2012..

1. Zo formuleerde J. Jongeneel het in zijn circulaire waarin inwoners van Rossum, Heerewaarden, Hurwenen en Driel werden opgeroepen om lid te worden van het departement Rossum c.a. (Streekarchief Bommelerwaard, Archief van het Departement Rossum c.a. van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, inventarisnummer 3010/1). Zie de inventarisnummers 3010/33 en 3010/34 van datzelfde archief over een van de oprichters van het Departement Zaltbommel, H.J. van der Dussen.