Archieven

 

Uw zoekacties: Archief van het gemeentebestuur van Beusichem, 1818 - 1945 (1952)

0089 Archief van de Stichting Volksherstel Geldermalsen, 1945 - 1951

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
-
1.1. -
0089 Archief van de Stichting Volksherstel Geldermalsen, 1945 - 1951
1. Inleiding
1.1.
-
Geschiedenis

De voorbereidingen tot de oprichting van de Stichting Nederlands Volksherstel (SNV) vonden in 1944 in London plaats. Op 30 augustus 1945 vond oprichtingsvergadering plaats in aanwezigheid van prinses Juliana die tot voorzitster benoemd werd. Doelstellingen waren de hulpverlening aan oorlogsslachtoffers en gelden in te zamelen voor de sociale wederopbouw van het naoorlogse Nederland. Zo werd een toeslag geheven op de accijns verschuldigd over ingevoerde sigaretten, wat miljoenen guldens aan inkomsten opleverde. Toen prinses Juliana in 1948 tot koningin werd gekroond, werd 1948 de stichting SNV ontbonden. De activiteiten werden overgenomen door het Julianafonds.

Met H.A.R.K. (Stichting Nationale Hulpactie Roode Kruis) werden in juni 1945 afspraken gemaakt over wie wat deed. Om te voorkomen dat twee organisaties zich bezighielden met hetzelfde doel, werd afgesproken dat de H.A.R.K. deel ging uitmaken van het Nederlands Volksherstel. Hierbij werd bepaald dat de inzameling en uitdeling van goederen door het Nederlands Volksherstel overgelaten werd aan de H.A.R.K.

In Geldermalsen was Nederlands Volksherstel onder meer betrokken bij de oprichting van de voorbereidende avondtekenschool "Geldermalsen" in 1946. Naast de afdeling Geldermalsen van het Nederlandse Volksherstel is ook sprake van een district Geldermalsen. Het is onduidelijk of het hier gaat om twee afzonderlijke organisaties of dat de afdeling Geldermalsen tevens fungeerde als district. Er zijn enkele aanwijzingen dat dit het geval was. Zo werden de vertegenwoordigers van H.A.R.K. comités in de omgeving in de afdeling Geldermalsen van het Nederlands Volksherstel benoemd en nodigde de afdeling Geldermalsen de afdeling Beusichem uit voor het bijwonen van een districtsvergadering op 7 februari 1947.
Op 21 maart 1946 vond een streekvergadering van Nederlands Volksherstel plaats waarbij de al sinds geruime tijd breed gedragen behoefte aan een voorlichting op sociaal en cultureel terrein naar voren kwam. Hierbij werd gedacht aan het oprichten van een kleinschalig bureau en een maatschappelijk werkster aan te stellen. Deze reisde in het district rond en onderhield het contact met de Volksherstel-afdelingen. Twee maanden later vond er een bespreking plaats tussen het Werkcomité Opbouw West-Betuwe en de maatschappelijk werkster mej. A.M. Bos. Het doel van de bespreking was na te gaan op welke wijze het werk voor de sociale en culturele opbouw in de streek moest worden opgezet. Hierbij werd onder meer gedacht aan het stichten van buurthuizen en het verbeteren van bibliotheekwezen en landbouwhuishoudonderwijs. De maatschappelijk werkster werd aangesteld door de Stichting Gelderland voor Maatschappelijk Werk en voorlopig ter beschikking gesteld van het Districtsbestuur te Geldermalsen.

Het Werkcomité Opbouw West-Betuwe was na voorafgaande gesprekken in december 1945 gevormd onder auspiciën van en met financiële steun van het Nederlands Volksherstel. In eerste instantie werd het gevormd door mr. R.J. van Beekhoff, ds. G. Snijders, A. Vaal en mr. G.J. Kolff. A. Vaal was bestuurslid van het district Geldermalsen van Volksherstel. Per 1 januari 1947 werd het comité uitgebreid met onder meer L.M. Lievense, voorzitter van de Stichting ter bevordering van de Welvaart in de West-Betuwe.
Een in september 1946 verspreide circulaire ging uit van het Nederlands Volksherstel en waarin het Werkcomité belanghebbenden opriep om kennis te komen maken met de per 1 september aangestelde de maatschappelijk werkster mej. A.M. Bos. Gerefereerd werd aan de besprekingen die het districtsbestuur te Geldermalsen met de plaatselijke comités in de streek gevoerd had om te komen tot een instituut voor de sociale en culturele opbouw van de West-Betuwe. Gedacht werd aan het in het leven roepen van plaatselijke gemeenschappen die als dorpscommissie gingen werken. Deze zogenaamde dorpscommissies mochten niet van te grote omvang zijn en het gehele dorp vertegenwoordigen.

Op maandag 17 februari 1947 werd in de landbouwschool te Geldermalsen een vergadering van het district Geldermalsen van het Nederlands Volksherstel belegd. Het belangrijkste agendapunt was het mogelijke samengaan met de Stichting ter bevordering van de Welvaart in de West-Betuwe. Door het dagelijkse bestuur was hiertoe al besloten. Op de vergaderingen waren vertegenwoordigers aanwezig van de aangesloten dorpen en leden van het Werkcomité Opbouw West-Betuwe. Volgens een brief van mr. G.J. Kolff, secretaris/voorzitter van het Werkcomité d.d. 19 februari was door waarnemend voorzitter A. de Vaal medegedeeld dat Volksherstel werd opgeheven maar dat voorkomen moest worden dat hiermee de bereikte resultaten verloren zouden gaan. Het dagelijks bestuur van het district stelde daarom voor het district in de bestaande vorm op te heffen maar het bewuste comité als voortzetting van Volksherstel 'over te doen' aan de Stichting ter bevordering van de Welvaart in de West-Betuwe. Het nog bij Volksherstel aanwezige positieve saldo werd ter beschikking gesteld van dezelfde stichting onder voorwaarde, dat het bestemd was voor cultureel en sociaal werk.
In haar jaarverslag over 1947 schreef het Werkcomité Opbouw West-Betuwe in augustus 1947 echter dat die samenvoeging met de Stichting ter bevordering van de Welvaart in de West-Betuwe nog niet gerealiseerd was. Verscheidene medewerkers van Nederlands Volksherstel maakte deel uit van het Werkcomité en plaatselijke (Volksherstel) commissies.

Het Werkcomité Opbouw West-Betuwe onder auspiciën van Nederlands Volksherstel, district Geldermalsen zocht aansluiting bij de stichting ter bevordering van de Welvaart in de West-Betuwe, maar behield in grote mate haar zelfstandigheid. Zij vormde de sociaal-culturele sector van de stichting. Voorzitter van dit werkcomité, dat een dienende functie had, werd de Deilse burgemeester mr. G.J. Kolff.

Op 21 juli 1947 werd in Geldermalsen de Stichting ter bevordering van de Welvaart in de West-Betuwe opgericht. Het bestuur werd gevormd door burgemeesters, vertegenwoordigers van de rijksland- en tuinbouwdiensten, industriëlen en bestuursleden van landbouw- en fruitteeltorganisaties. Het dagelijks bestuur bestaat uit voorzitter L.M. Lievense, penningmeester dr.ir. K.E. Stork en C. de Wolff, met als secretaris mr. H. van Hulsteijn. Doel van deze stichting was het ontwerpen van een territoriaal en functioneel gecoördineerd welvaartsplan met het doel het economische, sociale en culturele peil van de streek naar een hoger niveau te tillen. In de oprichtingsfase werd deze stichting aangeduid als de Stichting Meer Welvaart in de West-Betuwe. De van het Nederlands Volksherstel bekende A. Vaal werd in 1947 genoemd als penningmeester van de stichting.

De in 1947 opgerichte Stichting Dorpsgemeenschap Geldermalsen 1947-1977 hield zich in feite bezig met de uitvoering van het gedachtegoed van het Werkcomité Opbouw West-Betuwe. Het archief van deze stichting berust ook bij het Regionaal Archief Rivierenland.
1.2. Verantwoording inventarisatie

Kenmerken

Datering:
1945 - 1951
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Onbeperkt
Omvang in meters:
0,12