Archieven

 

Uw zoekacties: Archieven van de gerechtsbanken van Tiel en Zandwijk, 1431 - 1811

0008 Archieven van de gerechtsbanken van Tiel en Zandwijk, 1431 - 1811

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. Identificatie
2. Context
3. Inhoud en structuur
4. Voorwaarde voor raadpleging en gebruik
5. Verwant materiaal
6. Aantekeningen
7. Beschrijvingsbeheer
8. Bijlage bij de inleiding
Inventaris
1. Rechterlijk archief van Tiel
1.2. Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
1.2.2. Civiele rechtspraak
1.2.2.3. Stukken over verwin
0008 Archieven van de gerechtsbanken van Tiel en Zandwijk, 1431 - 1811
Inventaris
1. Rechterlijk archief van Tiel
1.2. Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
1.2.2. Civiele rechtspraak
1.2.2.3.
Stukken over verwin
Verwin is de gerechtelijke (tijdelijke) toewijzing van het vruchtgebruik van onroerende goederen, roerende goederen of geld aan een schuldeiser (de verwinhebber) als onderpand voor de schuld. Een verwinprocedure werd pas opgestart indien alle andere middelen tot het verkrijgen van betaling hadden gefaald. Indien de eigenaar van de goederen niet binnen drie jaar na de toewijzing van het verwin, alsnog de schuld en alle kosten van de procedure voldeed kon de verwinhebber vragen om de 'opgewonnen goederen' openbaar te mogen verkopen. Daarbij werden de belangen van alle schuldeisers bekeken en moesten die hun rechten kunnen aantonen. Vaak zijn uitgebreide administraties van boedels bewaard gebleven met tal van retroacta die soms zelfs enkele eeuwen teruggaan. Daarnaast zijn er uitvoerige processtukken over de vraag welke schulden preferent waren.

In deze rubriek zijn beschrijvingen opgenomen per verwin. Daaraan voorafgaand zijn er een aantal beschrijvingen die over meerdere procedures handelen (inventarisnummers 250-252, 279-284, 286, 3171-3173). Voor een compleet beeld van een verwinprocedure moet ook in die stukken worden gekeken. Bovendien moeten onderzoekers er op bedacht zijn dat er tussen de civiele procesdossiers ook zaken zitten die met verwinprocedures te maken hebben. Die procesdossiers zijn op de namen van de procesvoerende partijen toegankelijk gemaakt, waarbij wel - net als bij de beschrijvingen van deze verwinstukken - moet worden gelet op varianten in de spelling van namen.
De stukken over de individuele verwinprocedures zijn grotendeels globaal omschreven. Dat wil zeggen dat altijd is aangegeven op wiens goederen het verwin plaatsvond. Aanvankelijk lag het in de bedoeling om ook bij alle beschrijvingen op te nemen wie er vorderingen hadden en op welke goederen van de schuldenaars. Ook was het de bedoeling om de stukken op volgorde van de procedure te leggen. Maar al werkende bleek dat te tijdrovend, zodat noodgedwongen overgegaan moest worden op globalere beschrijvingen. Dat leidde wel tot enige onevenwichtigheid omdat sommige stukken nu een wat uitvoerige beschrijving hebben gekregen en andere een globale. De stukken (vaak processtukken met diverse genummerde en/of geletterde bijlagen) zijn - voor zover mogelijk - wel globaal op volgorde gelegd en binnen de omslagen is met subomslagen wel enigszins aangegeven welke stukken met bijlagen bij elkaar horen.

Enkele honderden charters die bij die verwinprocedures hoorden (deels als retroacta), waren in het verleden in grote dozen bij elkaar gevoegd en de verbinding met de rest van de losse stukken over die procedures was verloren gegaan. De charters met (restanten) van zegels zijn in de afgelopen jaren (vóór 2017) afzonderlijk geborgen en voor zover nodig gerestaureerd. Geprobeerd is weer zoveel mogelijk de relatie tussen de charters en de overige stukken te herstellen. Dat bleek niet in alle gevallen mogelijk, temeer daar het vaak retroacta betreft die niet dan na zeer uitgebreid onderzoek te herleiden zijn tot de juiste verwinprocedure.
Charters met zegels die zich nog bij aanvang van de herinventarisatie bij de overige stukken van de verwinprocedures berustten, zijn daar tijdens de inventarisatie van 2017-2018 uitgehaald en vanwege het behoud van de kwetsbare zegels, eveneens afzonderlijk geborgen en genummerd. Charters zonder zegels zijn wel in de omslagen per verwinprocedure gelaten. Op de plaats waar charters gelicht zijn in die omslagen is een verwijzing aangebracht naar de inventarisnummers van de charters. Indien het tot digitalisering van de stukken komt, kunnen zo tamelijk eenvoudig alle stukken van een procedure worden bestudeerd.

Kenmerken

Status toegang:
Definitieve toegang / toegang afgerond
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Onbeperkt
Omvang in meters:
70,50
Opmerkingen:
Archieven van plaatselijke en regionale gerechtsbanken van voor 1811 worden ook (oud) rechterlijke archieven (ORA) genoemd. De rechtsprekende instelling wordt ook schepenbank, gerichtsbank of vierschaar genoemd.
Geografische namen: