Archieven

 

Uw zoekacties: Archief van de gerechtsbank van de hoge heerlijkheid Alem, 1685 - 1810

3190 Archief van de gerechtsbank van de hoge heerlijkheid Alem, 1685 - 1810

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
2. Context
2.3. Geschiedenis van het archief
3190 Archief van de gerechtsbank van de hoge heerlijkheid Alem, 1685 - 1810
Inleiding
2. Context
2.3.
Geschiedenis van het archief
Over de lotgevallen van de hier beschreven archieven is weinig bekend. Het oudste stuk dateert uit 1685. De oudste vermelding van schepenen van Alem, die tot op heden werd gevonden, dateert uit 1359. *  Er ging dus veel verloren van de oudste periode. Duidelijke aanwijzingen over verlies van grote hoeveelheden archiefstukken zijn tot op heden niet gevonden, maar het is niet onwaarschijnlijk dat veel van het archief verloren is gegaan bij een van de vele dijkdoorbraken waar Alem in de loop van de eeuwen door werd geteisterd. Bekend is dat in 1470 een belangrijke akte uit 1341 waarbij de hertog van Brabant de 'gemeynt' uitgaf aan de inwoners van Alem doorweekt was geraakt ten gevolge van een overstroming. * 
Bij de beëdiging van Willem Folkert Frijlinck tot secretaris van het dorpsbestuur / schepenbank begin 1794 werd afgesproken dat een kamer in zijn huis als secretarie dienst zou doen. Daar zou ook 'de kast' worden geplaatst. *  Waarschijnlijk bevatte die kast ook stukken die behoorden tot de archieven van het dorpsbestuur, de schepenbank (daar zal toen nog geen onderscheid tussen gemaakt zijn) en de dijkstoel. * 
In 1800 berichtte het dorpsbestuur aan het Departementaal bestuur van de Dommel dat de archieven waren geordend en beschreven op lijsten. *  Deze zijn bij de inventarisatie van het archief van het dorpsbestuur niet meer aangetroffen en tot op heden ook niet in dit rechterlijk archief. Bij het aantreden van secretaris Godefriedus van Amelsvoort in 1805 bleek dat in het pand dat dienstdeed als secretarie en school te weinig ruimte was om alle "charters, boeken en documenten" goed te bewaren. Bovendien was er onvoldoende ruimte om de vergaderingen van het gemeentebestuur te houden. Een oplossing werd gevonden door voor de school een ander onderkomen te zoeken. * 
Het lijkt erop dat deze oplossing niet is doorgegaan aangezien in 1809 weer werd gesteld dat er geen behoorlijke ruimte was voor het gemeentebestuur. Het op dat moment in gebruik zijnde lokaal behoorde tot de "schoolhuizinge" en werd door de gemeente gehuurd "hetgeen ook maar voor korten tijd kan zijn vermits de schoolonderwijzer het altijd niet zal conveniëren om een vertrek in zijne woning te missen." Aangezien er verder in het dorp geen geschikte ruimte was te vinden werd besloten, als de landdrost akkoord ging, "een behoorlijk verblijf te timmeren." * 
Na de opheffing van de schepenbank bij de invoering van het nieuwe rechterlijke bestel in 1811, zijn de rechterlijke stukken afgesplitst van de rest van het plaatselijk archief (dorpsbestuur) en overgenomen door het Rijk. Het archief werd later ondergebracht in het Rijksarchief in Noord-Brabant. Nadat Alem in 1958 van Brabants Gelders was geworden werd het archief werd in juli 1960 door de Rijksarchivaris in Noord-Brabant aan het Rijksarchief in Gelderland (thans Gelders Archief) overgedragen. Door het Gelders Archief werd het archief in 1999 in eigendom overgedragen aan het Streekarchief Bommelerwaard (in 2014 opgegaan in het Regionaal Archief Rivierenland).

Kenmerken

Status toegang:
Definitieve toegang / toegang afgerond
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Geheel openbaar.
Omvang in meters:
2,75
Opmerkingen:
Archieven van plaatselijke en regionale gerechtsbanken van voor 1811 worden ook (oud) rechterlijke archieven (ORA) genoemd. De rechtsprekende instelling wordt ook schepenbank, gerichtsbank of vierschaar genoemd.
Geografische namen: