De gemeente Haaften ligt in het meest westelijke deel van het Gelders Rivierengebied. De aangrenzende gemeenten zijn: Deil (aan de noordzijde), Herwijnen (aan de westzijde) en Waardenburg aan de oostkant. Aan de zuidkant grenst het aan de Waal. De oppervlakte van het grondgebied is ongeveer 2.145 ha. De gemeente bestaat uit de plaatsen Haaften, Hellouw en Tuil. Per 1 januari 1978 is de gemeente Haaften samengevoegd met de gemeenten Est en Opijnen, Ophemert, Varik en Waardenburg tot de nieuwe gemeente Neerijnen. Mede door haar gunstige ligging ten opzichte van allerlei stedelijke gebieden heeft de gemeente veel aantrekkelijks.

In de oorlogsperiode heeft Haaften zich over de geëvacueerden uit Deil ontfermd. De bevolking en het vee van Haaften werd niet geëvacueerd ondanks dat er wel voorbereidingen hiervoor hebben plaatsgevonden. Later arriveerden er ook enige geëvacueerden uit bijvoorbeeld Den-Haag in de gemeente. Op 17 september 1944 werden in de dorpspolder Tuil ongeveer 84 brisantbommen afgeworpen. Hierbij werden koeien, schapen en paarden gedood of gewond. Een paar woningen werden er ook behoorlijk door beschadigd. Op 8 februari 1945 werd er schade veroorzaakt door een ontploffing in een munitieopslagplaats van de Duitse Wehrmacht dat een washok bij een woning was. Hierdoor werden enkele personen gedood en een aantal gewond. De bewuste woning raakte beschadigd. Een granaatontploffing op 21 februari 1945 zorgde voor zes slachtoffers.

In de na-oorlogse jaren is er veel veranderd De sterke binding met de rivier die de gemeente kende is niet meer. Er woonden vele vissers en veel zand- en grindschippers maar deze beroepen zijn zo langzamerhand verdwenen. Door de ruilverkaveling Tielerwaard-West, welke in 1971 afgesloten, zijn de meeste landbouwbedrijven uit de dorpen verdwenen Er zijn in het buitengebied 26 nieuwe boerderijen gebouwd en 25 tuinbouwbedrijven gesticht. De vanouds in deze gemeente gevestigde steenfabriek is gemoderniseerd en geautomatiseerd.

Markante punten in het landschap zijn nog steeds de twee wipwatermolens in de polder Hellouw, de korenmolen te Haaften en de in 1968 gerestaureerde ruïnetoren van het voormalige trotse kasteel Goudenstein te Haaften.

In deze periode 1937-1977 werd de gemeente uitgebreid met woningbouw. Er werden een peuterzaal en kleuterscholen en scholen voor lager onderwijs opgericht. Wegen werden aangelegd of verbeterd. Woningen werden aangesloten op het waterleidingennet en uiteindelijk ook op het riool. Een dorpshuis werd gebouwd, een voetbalveld met speelweide aangelegd in Hellouw en Haaften kreeg zelfs een sportveldencomplex. Een openluchtzwembad werd in gebruik genomen en een bejaardencentrum gebouwd. Tussen Haaften en Tuil werd een industrieterrein aangelegd ter grootte van 30 ha, met een haven die uitkomt op de Waal, de drukst bevaren rivier van Europa. Helaas moest door dijkverzwaring een groot aantal huizen verdwijnen.

In 1962 is de wijknummering gewijzigd in een straatsgewijze huisnummering.

Na een bezoek van de inspecteur van de archieven van gemeenten en waterschappen in Gelderland in 1948, geeft hij aan dat het archief van Haaften "zich in houten kasten ter secretarie" bevindt. Bij besluit van 4 augustus 1948 werd een plan voor de inrichting van een brandvrije archiefbewaarplaats, na gunstig advies van de inspecteur, door het College goedgekeurd.

In 1950 verzoekt het bestuur van de Buitenpolder Crobsche Waardpolder om ten behoeve van het archief van de Buitenpolder een deel van de gemeentelijke archiefbewaarplaats ter beschikking te stellen. Dit wordt gehonoreerd.

In dat jaar kwam de nieuwe archiefbewaarplaats gereed. De inspecteur typeert het als "een doeltreffende kluis, waarin het archief overzichtelijk staat opgesteld." Weliswaar was de kluis nog iets te vochtig, maar door de centrale verwarming en door ventilatie zal dit euvel volgens de inspecteur wel te verhelpen zijn. De inspecteur contateert in 1956 dan ook dat de kluis volkomen droog is. Hij heeft wel enige opmerkingen over de opstelling van het archief waarin enige verbetering zoukunnen worden aangebracht

Na de herindeling tot de gemeente Neerijnen, bleef het archief in de eerste instantie nog in het oude gemeentehuis van de voormalige gemeente Haaften. Pas in 1980, toen de nieuwe gemeente Neerijnen het kasteel De Klingelenburg en het koetshuis te Neerijnen in gebruik nam als gemeentehuis, werd het archief van de gemeente Haaften ondergebracht in de kelder van het koetshuis. In 1992 werd door het ODRP het archief van Haaften op een andere plek in de archiefbewaarplaats geplaatst om hiermee de toegankelijkheid te verbeteren. Men heeft toen de inhoud van dozen die bij elkaar hoort, ook fysiek bij elkaar gezet.
In 1995 werd het archief wegens het dreigende hoge water van de Waal door Gijtenbeek verplaatst en opgeslagen in een bedrijfspand van hen op het Industrieterrein "Lage Weide" te Utrecht.

In 1997 waarschuwt de archiefinspecteur dat de zorg voor de openbare archieven van de gemeente Neerijnen te wensen overlaat. De constructie van de gemeentelijke archiefbewaarplaats is tegen de meeste calamiteiten beschermd. Er is alleen een risico van overstroming door bijvoorbeeld een dijkdoorbraak. Door de uitmondingen van de ventilatiekanalen in de buitenmuren kan hoogwater in de ruimte binnendringen. Er is geen klimaatbeheersing en luchtzuivering waardoor er ook risico's zijn van temperatuur- en vochtigheidsschommelingen en schadelijke stoffen in de achiefbewaarplaats. De CV-radiator en de werkplek zijn nadelig voor het klimaat. De radiator en de leidingen kunnen voor waterschade zorgen. De houten stellingen zijn niet brandwerend en er is geen koolzuursneeuwblusser in de buurt van de archiefbewaarplaats. Verder is het archief niet toegankelijk en de materiële verpakking laat te wensen over. Hij vindt de materiële staat van het archief wel redelijk. In 2003 zijn alle archieven van de voormalige gemeenten verhuisd naar de archiefbewaarplaats in Geldermalsen.

Vanaf 1937 heeft men de archiefcode van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) ingevoerd. Men heeft toen het voorgaande archiefdeel dat nog ingedeeld was volgens het rubriekenstelsel, afgesloten. Het eindjaar is bepaald door de herindeling, waardoor de gemeente Haaften opging in de nieuw-gevormde gemeente Neerijnen. In de loop van de tijd is er (bijna) niet uit het archief vernietigd. Er werden dus tijdens de inventarisatie veel exemplaren dubbel aangetroffen. Selectie en vernietiging heeft plaatsgevonden op basis van de "Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in gemeente-archieven" uit 1983.
Vóór inventarisatie bedroeg het archief ongeveer 56 meter, ofwel ongeveer 450 dozen. Na materiële verzorging, te weten het verwijderen van nietjes, paperclips en het verpakken in zuurvrije materialen en de vernietiging van dubbelen en andere nog aanwezige stukken is het archief 39 meter groot. (312 dozen) exclusief de Burgerlijke Stand.
Het archief is geplaatst in de archiefbewaarplaats van Geldermalsen.

De PD's zijn meegegaan naar de nieuwe gemeente Neerijnen en dus niet gesplitst. Ofwel: de personeelsdossiers van ambtenaren van de gemeente Haaften die meegingen naar de gemeente Neerijnen zijn aan te treffen in het archief van Neerijnen van ná 1978-

De behandeling van de gemeenterekening 1977 van Haaften door de gemeente Neerijnen in 1978 is wèl in deze inventaris aan te treffen.

Door E.E.M. Andela, 2006.

Gelet op de privacy is de inhoud van inventarisnummer 3133, 3112, 3270 en 3274 beperkt openbaar!

(op de wijs van: Ferme jongens, stoere knapen.)

Door de lage groene landen
stroomt het water der rivier.
Soms zo rustig, haast onmerkbaar,
soms weer brullend als een dier.
En het trekt de schepen mee
naar de zee

In een bocht van 't stromend water,
in een kromming van de Waal
daar ligt Haaften, zo eenvoudig,
wars van opschik en praal
En de geest is daar zo goed:
vroom en vroed

Groene weiden, hoge dijken,
Huisjes vriend'lijk aan de kant.
Bogerds, die van bloemen prijken
stralend in de zonnebrand.
Dat is Haaftens trotse praal
aan de Waal!

Wilt ge ergens anders wonen?
Vraag het maar aan mij honderdmaal!
'k Blijf in Haaften, 't vriend'lijk dorpje
aan de sterke schone Waal!
O, mijn Haaften, ik blijf jou
altijd trouw!

(P. Cannegieter; gepubliceerd in 't Senioortje winter 2001)

Griend, C. van de ; Haaften in oude ansichten (Zaltbommel 1971) 80 p.

Eijk en A. Harshagen, J. van der; Haaften. Kroniek van vijftig jaar Studiekring en het leven in Haaften (z.p. z.j.) 231 p.